Inhoudsopgave:
Video: How the Grand Canyon was formed
Video: Grand Canyon Drone Flight
Geologie van de Grand Canyon gesteentelagen
Video: Colorado plateau was lifted up
Video: Het ontbreken van ongeveer 1,2 miljard jaar in Grand Canyon
Video: Peru Unseen Exploring Wonders Drone Flight
Alpiene Orogenese van de Kaukasus
De grootste gebergten van de laatste 250 miljoen jaar
De Grand Canyon
De rotsen bovenin de Grand Canyon zijn ongeveer 250 miljoen jaar oud, terwijl de rotsen op de bodem van de kloof ongeveer 2 miljard jaar oud zijn.
De Grand Canyon begon zich pas echt te vormen vanaf 17 miljoen jaar geleden.
Vanaf toen erodeerde namelijk een voorloper van de Colorado rivier het stijgende Colorado-plateau vanuit het westen naar het oosten: de "Grand River". De naam van de rivier veranderde toen van "Grand" naar "Colorado" waar de "Green River" deze in het zuidoosten van Utah ontmoette en verder ging door de Grand Canyon en mondt uiteindelijk uit in de Golf van Californië, Mexico. Bron van deze informatie: Colorado LegiSourse, Grand River.
De onbelemmerende rivier sneed in de loop van 17 miljoen jaar een diepte in het oude gesteente uit van 1600 meter, en heeft het indrukwekkende landschap gevormd.
Deze extreme erosie werd mogelijk doordat het gebied waarin de kloof ligt steeds verder omhoog rees. De Colorado erodeert volgens berekeningen ongeveer 16 centimeter per 1000 jaar. Het gesteente dat nu op de bodem bloot komt te liggen is volgens deze metingen circa 2 miljard jaar oud.
Staand onder de hoge wanden van de Grand Canyon, is het menselijk om te denken: "hoe is de Grand Canyon ontstaan"? Geschilderd in vurige oranje, blozende rode en dieppaarse tinten, vertelt elke laag van de hoge wanden van de Grand Canyon een onverteld verhaal over oude oceanen, moerassen en bossen die duizenden jaren geleden verdwenen. Noch het werk van een alien, noch een inslag van een laserstraal; het is puur een weergave van wat de natuur met onze Aarde doet in geologische perioden van vele miljoenen jaren.!
De horizontaal gelegen gesteentelagen hebben een ouderdom tussen de 250 miljoen en 1.7 miljard jaar, van respectievelijk boven- tot onderaan. Deze lagen zijn al veel eerder gevormd dan de kloof zelf en waren al versteend voordat de insnijding begon. De meeste gesteenten zijn afgezet in een toenmalige oceaan, gezien het sedimenttype en de fossielen die erin worden gevonden.
De rotslagen bij de Grand Canyon geven een overzicht van de geologische geschiedenis van de Aarde, waarbij elke laag een andere tijdsperiode vertegenwoordigt. De rotsen op de bodem van de kloof zijn de oudste, terwijl de rotsen bovenaan de jongste zijn. De rotslagen laten ook de effecten zien van verschillende soorten geologische processen, zoals vulkanische activiteit, tektonische beweging en sedimentatie.
Sedimentaire gesteenten vormen de middelste en bovenste lagen van de Grand Canyon. Sedimentlagen verhardden in de loop van de tijd tot sedimentaire gesteenten . De meeste stollings- en metamorfe gesteenten van de canyon vormen de onderste lagen van de Grand Canyon, in de buurt van de Colorado-rivier. Stollingsgesteenten ontstonden toen vloeibaar magma afkoelde.
bron: Grand Canyon Explorer
Opheffing van het Colorado-plateau
De Kaibab-kalksteen, de bovenste rots van de Grand Canyon, werd gevormd op de bodem van de oceaan. Tegenwoordig wordt deze kalksteen echter gevonden op hoogtes tot ongeveer 2700 meter bovenop het Colorado-plateau. Hoe hebben deze rotsen van de oceaanbodem zulke grote hoogten bereikt?
De opheffing van het Colorado-plateau was een cruciale stap in de uiteindelijke vorming van de Canyon. Door de werking van platentektoniek werden de rotsen omhoog en vlak opgetild waardoor er een plateau ontstond waar de Colorado-rivier doorheen kon snijden.
Grand Canyon's Three Sets of Rocks
John Wesley Powell, de geoloog die in 1869 de baanbrekende rivierexpeditie door de Grand Canyon leidde, heeft met andere geologen drie hoofdpakketten van rotsen herkend die in de Grand Canyon zijn blootgelegd:
-
De Vishnu Basement Rocks: De stollingsgesteenten en metamorfe gesteenten van de drie granieten kloven.
-
De Grand Canyon Supergroup: Gekantelde, meestal sedimentaire gesteenten, als gevolg van de breuk die de rotsen vervormde vlak voordat het ijs kwam.
-
De gelaagde paleozoïsche rotsen: De platliggende lagen in het bovenste tweederde deel van de kloof.
Video-uitleg door Zachary Kovach
Tektonische krachten duwden het Colorado-plateau 3,2 km omhoog. De Colorado rivier kronkelt zich vervolgens naar beneden het plateau in en legt oude lagen bloot
De verheffing van de regio begon ongeveer 75 miljoen jaar geleden tijdens de Laramide-orogenese in het late Krijt, dat overigens ook grotendeels verantwoordelijk is voor het ontstaan van de Rocky Mountains. Het Colorado Plateau werd ongeveer 3,2 km opgetild.
De Laramide-orogenese, bereikte ongeveer 75 miljoen jaar geleden een hoogtepunt, toen de hoek van de subducerende Farallon-plaat ondieper werd. Dit vormde bergen verder landinwaarts dan normaal zou worden verwacht boven een subductiezone, waardoor de Rocky Mountains in Colorado en New Mexico werden opgetild.
De Amerikaanse Cordillera (waarvan sprake is in de video) is een keten van bergformaties, bestaande uit een bijna ononderbroken opeenvolging van bergketens.
De Cordillera, die zich door Midden-Amerika heeft uitgebreid, gaat verder door Zuid-Amerika en zelfs naar Antarctica. In Zuid-Amerika staat de Cordillera bekend als het Andesgebergte. Deze keten vormt de westelijke "ruggengraat" van Amerika.
Great Unconformity
Het ontbreken van ongeveer 1,2 miljard jaar in Grand Canyon
De Great Unconformity (of het ontbreken van continuïteit) vertegenwoordigt een kloof van ongeveer 1,2 miljard jaar, dat er wereldwijd geen sedimentair gesteente is afgezet, wat meer dan een kwart van de leeftijd van de aarde is..............
In de Grand Canyon is dit zichtbaar tussen de oudere Precambrische gesteenten en de jongere Paleozoïsche lagen tussen 541 en 251 miljoen jaar geleden.
Twee interpretaties
a. Geen sedimentatie door "Snowball Earth" (van 720 tot 630 miljoen jaar geleden)
- In deze periode was de Aarde volledig of bijna volledig bedekt met ijs. Deze hypothese suggereert dat de extreme kou en de ijstijden de sedimentatie zouden hebben stopgezet.
- Sneeuwbal- aarde zou bijna honderd miljoen jaar hebben geduurd, wat leidt tot een gebrek aan sedimentaire afzettingen in die tijd.
- Cryogene periode duurde van 720 miljoen tot 635 miljoen jaar geleden, toen de Aarde tot twee keer toe bevroren was met een op hol geslagen ijstijd en er vanuit de ruimte uitzag als een glinsterende witte sneeuwbal.
b. Tektonische krachten door het uiteenvallen van het supercontinent Rodinia, zo'n 800 tot 750 miljoen jaar geleden.
- Alternatieve interpretaties benadrukken de rol van tektonische krachten die de lithosfeer hebben vervormd. Dit kan leiden tot uplift en erosie van eerdere sedimentaire lagen, waardoor de onconformiteit ontstaat.
- Geologische activiteit door de beweging van aardplaten (door het uiteenvallen van Rodinia) kan hebben bijgedragen aan het blootleggen van oudere gesteenten en het creëren van de onconformiteit door erosie.
Mogelijke Combinatie
- Het is mogelijk dat beide processen een rol hebben gespeeld in de vorming van de Great Unconformity. De afwezigheid van sedimentatie door een ijstijd kan zijn gecombineerd met tektonische activiteit die de geologie van de regio verder heeft beïnvloed.
De Rocky Mountains danken hun bestaan aan de botsing van twee grote tektonische platen, de Noord-Amerikaanse plaat en de Pacifische plaat. Ongeveer 80 miljoen jaar geleden begonnen deze platen te convergeren, waardoor de landmassa kromp en plooide.
In het noorden van Colorado ligt La Poudre Pass op 3 km hoogte. Bovenop de top vormt het La Poudre Pass-meer de bron van de Colorado River.
De Rocky Mountains worden als "raar" beschouwd omdat ze zich in het midden van een vaak inactief continent bevinden, terwijl de meeste bergketens ontstaan op plaatsen waar tektonische platen in beweging zijn. De bergen zijn veel groter dan verwacht, omdat geologen hebben ontdekt dat een kleine tektonische plaat onder de Noord-Amerikaanse plaat schuift. Deze mysterieuze subductie beïnvloedde de vorming van de Rockies, die aanvankelijk veel kleiner zouden zijn geweest. Water dat uit de lithosfeer ontsnapte, verlaagde het smeltpunt van gesteente, waardoor het nauwelijks gesmolten magma waarschijnlijk omhoog migreerde waarna sediment en vulkanisch materiaal de vroege Rockies bedekten: de Rocky Mountains werden in wezen begraven. Erosie door gletsjers en rivieren heeft al dit minder robuuste sediment verwijderd, waardoor het harde graniet en gneis in de kelder achterbleef dat de kern van de Rockies vormt. Het blijft onduidelijk hoe de Rockies zich kunnen handhaven, maar onderzoekers denken dat een combinatie van een dichte korst en een hete mantel hieraan bijdraagt.
De oudste rotsen van het Rocky Mountain National Park werden geproduceerd toen plaatbewegingen zee-sedimenten onderwierpen aan intense druk en hitte. De resulterende metamorfe gesteenten (leisteen en gneis) worden geschat op 1,8 miljard jaar oud. Kort daarna, relatief gezien dan, zo'n 1,6 miljard jaar geleden, duwde een grote hoeveelheid magma in het oudere gesteente, waardoor wat bekend staat als de Boulder Creek Batholith ontstond. Dit veroorzaakte regionale metamorfose en creëerde de stollingsgesteenten en metamorfe gesteenten in de kelder (basements) worden gevonden. Later koelden grote intrusies van heet magma uiteindelijk ongeveer 1,4 miljard jaar geleden af om een kern van kristallijn stollingsgesteente (meestal graniet) te vormen. Intrusie is een proces waarbij magma in vast gesteente binnendringt
Boulder Creek Batholith
De gesteenten in de Boulder Creek Batholith behoren tot het graniet-type, meer specifiek een kalk-alkalische type.
Batholith bestaat voornamelijk uit granietachtige gesteenten, en het kalk-alkalische type verwijst naar een groep van vulkanische en plutonische gesteenten die vaak rijk zijn aan alkalische elementen, zoals calcium, beryllium en magnesium. Dit type gesteente ontstaat vaak in tektonische omgevingen zoals subductiezones.
De granieten in de Boulder Creek batholith zijn vaak rijk aan kwarts en veldspaat, wat typisch is voor kalk-alkalische granieten.
De afgeronde rotsblokken zijn een gevolg van verwering van gebroken graniet.
Overblijfselen van die lang verloren gewaande zandsteenformaties zijn nog steeds zichtbaar als grillige platen rode zandsteen die schuin verticaal oprijzen.
Deze platen zijn ontstaan door de erosie van de oorspronkelijke zandsteenlagen, waarbij hardere en minder geërodeerde delen zijn overgebleven, terwijl zachtere sedimenten zijn weggenomen.
- Rode Kleur: De rode tint van de zandsteen is vaak het resultaat van oxidatie van ijzerhoudende mineralen. Dit geeft de formaties hun kenmerkende kleur en maakt ze visueel opvallend.
- Structuur: De schuin oplopende platen kunnen wijzen op eerdere tektonische activiteiten en de invloed van krachten die hebben bijgedragen aan de opheffing en vervorming van de gesteenten in het gebied.
Formation of the Ancestral Rockies
- De Ancestral Rockies waren een bergketen die bestond tijdens het Paleozoïcum, ongeveer 300 miljoen jaar geleden. Deze bergen waren het resultaat van tektonische activiteiten en waren er eerder dan de huidige Rocky Mountains.
- Gedurende miljoenen jaren ondergingen de Ancestral Rockies erosie, waarbij de bergen werden afgebroken door wind, water en andere natuurlijke processen. Dit resulteerde in de afzetting van sedimenten zoals zand en grind.
Zandsteen
- De geërodeerde materialen werden afgezet in omringende laaglanden en rivieren, waar ze zich ophoopten en uiteindelijk samengeperst werden tot sedimentaire gesteenten, waaronder zandsteen.
- Deze zandstenen lagen zijn vaak horizontaal en kunnen variëren in samenstelling, afhankelijk van de oorsprong van het sediment. Ze zijn een belangrijke bron van informatie over de geologische geschiedenis van de regio.
Zoals eerder vermeld over de verheffing van de regio die ongeveer 75 miljoen jaar geleden begon, is ook hier de Laramide-orogenese een cruciale gebeurtenis in de geologische geschiedenis van de Rocky Mountains en het Colorado Plateau. De Laramide-orogenese heeft geleid tot de ontwikkeling van complexe geologische structuren, waaronder plooiingen en uplifts. Deze geologische kenmerken zijn nog steeds zichtbaar in het landschap.
De Andes zijn gevormd door tektonische activiteit waarbij de aarde wordt opgetild doordat een plaat (oceanische korst) onder een andere plaat (continentale korst) duikt. De heersende opvatting is dat de Andes tussen tien en zes miljoen jaar geleden een bergketen werd toen een enorme hoeveelheid gesteente van de basis van de aardkorst viel als reactie op overmatige verdikking van de korst in deze regio. In de Andes schuift de oceanische Nazcaplaat uit de Stille Oceaan onder de continentale Zuid-Amerikaanse plaat, maar toch heeft zich op de Zuid-Amerikaanse plaat in de afgelopen 50 miljoen jaar een enorm langgerekt en indrukwekkend gebergte gevormd.
Wanneer je de Andes noemt, komt vanzelf het beeld in je op van de Inca's en hun iconische citadel Machu Picchu. Mogelijk ga ik er nog een Verdieping aan wijden; ik maakte er al een uitgebreid werkstuk over, hoewel ik er nooit was. Ik denk overigens niet dat ik dit in de toekomst nog zal gaan doen. Een cruciaal argument is, dat je in die citadel rondloopt met vele duizenden mensen, die vinden 'dat je daar toch zéker geweest moet zijn'.....nou ik hoef dat niet persé, net zoals ik ook alle andere gebergten beschrijf waar ik niet de 'must' voel er heen te gaan.......Ik bestudeer de gebergten liever en verdiep me in hun oorsprong. Bovendien zijn al de reizen erheen me te duur. Wél bezocht ik IJsland al enkele malen nadat ik had begrepen hoe dit eiland was gevormd. En was ik 'n aantal jaren geleden verschillende keren in de Haute Provence, om met eigen ogen te zien hoe platentektoniek dit statige gebergte had vorm gegeven.
Wat de Andes betreft zocht ik in 'mijn archieven' en vond de volgende beelden en een video, die precies passen in mijn verhaal van dit moment, in deze Verdieping.
Schrijver en filmmaker Ryan Pedro in nawoord over deze video:
"Speciale dank aan het team voor het helpen om deze ongelooflijke locaties te bereiken, Javier, Edward, dit avontuur zou niet mogelijk zijn geweest zonder jullie toewijding, inspanning en planning. Deze film geeft slechts een glimp van de ongeziene schoonheid die Peru te bieden heeft."
De Appalachen zijn zo'n 480 miljoen jaar geleden ontstaan. Het is een relatief oude plooiing, waarbij de geplooide lagen eerst overspoeld werden door een zee, en later afgevlakt werden en bedekt met nieuwe sedimentlagen. De geologie van het Appalachenbekken geeft inzicht in complexe processen en geologische gebeurtenissen die hebben bijgedragen aan de huidige structuur van de bergen en de aanwezigheid van olie en gas.
Geologie van het Appalachenbekken
De huidige Appalachen zijn gevormd ongeveer 260 miljoen jaar geleden, terwijl de oudste rotsen meer dan 500 miljoen jaar oud zijn. Het gebergte bestaat uit gevouwen en gebroken sedimentaire gesteenten van mariene oorsprong, die zijn vervormd door tektonische botsingen.
De Appalachen werden meer dan 480 miljoen jaar geleden gevormd tijdens de vorming van het supercontinent Pangaea. Ze zijn het resultaat van de botsing van drie continenten: Noord-Amerika, Afrika en Europa. Deze botsing veroorzaakte intense druk, wat resulteerde in de vorming van deze bergen.
In de loop van miljoenen jaren hebben door erosie en de bewegingen van tektonische platen, de bergen hun huidige vorm gekregen.
De Appalachen maakten samen met de Schotse Hooglanden, de Scandinavische Caledoniden en de Atlas ooit deel uit van dezelfde grote keten die het supercontinent Pangea overspande. Deze bergkam stond bekend als het Centrale Pangeïsche gebergte en liep van noordoost naar zuidwest tijdens het Carboon, het Perm en het Trias.
Zoals eerder vermeld, was de vorming van het Centrale Pangeïsche gebergte het gevolg van een botsing tussen drie continenten: Noord-Amerika, Afrika en Europa, oftewel van de twee continenten Laurasia en Gondwana, tijdens het samenvoegen van Pangea.
Het is ongelooflijk om je voor te stellen dat de Appalachen in de VS, de Schotse Hooglanden, het Atlasgebergte in Marokko en de Scandinavische Caledoniden ooit deel uitmaakten van dezelfde bergketen, ooit verbonden als het centrale Pangea-gebergte. In dit tijdperk had dit Centrale gebergte te maken met aanzienlijke verwering, waardoor de piekhoogten afnamen en veel diepe valleien ontstonden.
Appalachen
Schotse Hooglanden
Noorse bergketens en meren in de valleien
Het Atlasgebergte
De Anti-Atlas, ook wel bekend als de Kleine Atlas, ligt in het zuiden van Marokko. Dit gebergte wordt gekenmerkt door zijn kale landschappen, ruig terrein en droog klimaat.
De Hoge Atlas is de hoogste van de Atlasreeksen en omvat de hoogste berg van Noord-Afrika, de berg Toubkal. De Hoge Atlas fungeert als een klimatologische barrière, waardoor aan weerszijden verschillende weerpatronen ontstaan.
De Midden-Atlas wordt gekenmerkt door gematigde hoogten. Deze regio is een natuurlijke buffer tussen de dorre vlaktes in het zuiden en de vruchtbare kustgebieden in het noorden. Er valt relatief meer regen in vergelijking met andere Atlas-reeksen.
De Tell-Atlas staat bekend om verschillende hoge toppen, waarvan de hoogste Lalla Khedidja is.
Het Aurès-gebergte is rijk aan archeologische vindplaatsen, waaronder oude Romeinse ruïnes en Berberse forten.
De Sahara-Atlas ligt aan de noordelijkste rand van de Sahara-woestijn in Algerije. Het dient als een overgangszone tussen het mediterrane klimaat in het noorden en de dorre Sahara in het zuiden.
Het Atlasgebergte werd gevormd door geologische processen van honderden miljoenen jaren. Een belangrijke stap vond plaats in het begin van het Jura tijdperk (201 tot 174 miljoen jaar geleden), toen veel van de continenten van de wereld nog dicht bij elkaar lagen na het uiteenvallen van het supercontinent Pangaea. Het betreffende deel van Marokko viel binnen de Afrikaanse plaat, vlakbij een grens met de Euraziatische en Noord-Amerikaanse platen. De Noord-Amerikaanse en Euraziatische tektonische platen worden gescheiden door de Mid-Atlantische Rug. De twee continenten bewegen daardoor van elkaar weg. Toen de platen uit elkaar gingen, werd de korst zó dun, dat er een scheur ontstond en een Rift Vallei ontstond dat zich uiteindelijk vulde met oceaanwater.
Het gebergte werd daarna nog verder omhoog geduwd tijdens een latere fase van intense bergvorming 66 miljoen jaar geleden,. Deze opstuwing werd geactiveerd door de botsing van Afrikaanse en Euraziatische tektonische platen.
De continentale plaat die we nu kennen als Eurazië was niet altijd één plaat. In feite is het een samenvoeging van platen die tijdens Pangea al gevormd werden.
De Oeral-orogenese begon 250 miljoen jaar geleden toen drie platen, namelijk Siberië, Baltica en Kazachstanië, botsten. Kazachstanië botste met de oostelijke rand van Baltica, die op zijn beurt ook in botsing was met Laurasia. Dit zijn geologische processen met een tijdsduur van miljoenen jaren.
De Oeralnaad (Ural suture) is de formatie van het vroege Oeralgebergte.
Bron afbeelding History of the Earth Richard Gibson geologist, historian Montana
Gesteenten in de Kraj Perm
- De gesteenten in de Kraj Perm, zoals kalksteen en andere sedimentaire rotsen, behoren tot de oudste rotsformaties die zijn gevormd vóórdat de grote orogenese begon d.w.z. meer dan 250 miljoen jaar geleden.
- Deze gesteenten zijn vaak afzettingen van oude zeeën en meren, wat de geologische geschiedenis van het gebied weerspiegelt voordat de bergen zich begonnen te vormen.
De Europese Alpen zijn ontstaan als gevolg van de botsing van de Afrikaanse en Europese tektonische platen. De bergen bestaan uit kalksteen, gevormd uit sedimenten die ongeveer 300 miljoen jaar geleden zijn afgezet in het oude Tethys-oceaanbekken. De Tethys scheidde de oude supercontinent Laurazië (waaronder het huidige Europa) en (waaronder het huidige Afrika en Australië) totdat de Afrikaanse plaat ongeveer 30 miljoen jaar geleden noordwaarts begon te bewegen tegen de Euraziatische plaat. Dit sloot de Tethyszee af en tilde de zeebodem op, waardoor de Alpen ontstonden.
Deze omwenteling van de aardkorst bracht een massa metamorf gesteente en kalksteen omhoog om de onderliggende lagen van het Alpengebergte te vormen. Tegen het einde van deze omwenteling, vormde het binnengedrongen graniet in een gedeelte van deze oude bergen, samen met metamorfe gesteenten, voor de basis van wat we nu kennen als de Mont Blanc.
Bron: Mont Blanc Treks/Geology and glaciers
Net als andere bergen hebben de Alpen dus een diepe kern van rotsen die ooit sedimenten en magma's (gesmolten gesteenten) waren die in de ondiepe korst waren gestold. Toen de bergen zich vormden, werden deze rotsen begraven en opnieuw gekristalliseerd door hitte en druk, in een proces dat bekend staat als metamorfose. Toen de Alpen werden geërodeerd door gletsjers, zijn gordels van rotsen blootgelegd, die onder toenemende temperatuur en druk zijn gemetamorfoseerd. Ze geven overigens belangrijke aanwijzingen over de geschiedenis hoe gebergten zijn opgebouwd.
Rocks in the heart of the Alps that are older than previously thought.
Hoewel het al bekend was dat de Alpen in twee geologische cycli werden gevormd, zijn nóg oudere overblijfselen, die onlangs in de Hautes-Alpes zijn gedateerd, afkomstig uit het Precambrium, 600 miljoen jaar geleden!
Het gesteente links onder: Ancient crystalline basement.
Kristallisatie. Magma koelt af onder (of boven) de grond en verhardt tot een stollingsgesteente. Naarmate het magma afkoelt, vormen zich verschillende kristallen bij verschillende temperaturen
De geologie van de Pyreneeën
De 430 km lange bergketen van de Pyreneeën werd 65 miljoen jaar geleden opgetild door de botsing van de kleine Iberische en de Euraziatische plaat, gevolgd door intense erosie door ijs en water. In sommige gebieden zijn rotsen van meer dan 500 miljoen jaar oud te vinden en de vorming van de Pyreneeën was niet zo eenvoudig als één grote opheffing die de bergen creëerde.
Het Hercynische gebergte
Eigenlijk zijn de Pyreneeën in de geologische geschiedenis twee keer uit de zee opgestegen. De eerste keten werd gevormd in het Carboon (meer dan 300 miljoen jaar geleden), toen Pangea werd gevormd. Hierdoor ontstond een enorme bergketen die bekend staat als de Hercynische bergen en die zo hoog reikten als de huidige Himalaya. De Hercynische, of Variscische orogenese, was een geologische gebergtevorming veroorzaakt door de botsing van continenten tussen Euramerica (Laurussia) en Gondwana om het supercontinent Pangea te vormen.
Links: de Alleghenische orogenese was de gebergtevorming van een deelketen van de Appalachen in het oosten van Noord-Amerika.
De Hercynische orogene gordel
Bron: Britannica
De Dolomieten begonnen tijdens het Krijt - ongeveer 100 miljoen jaar geleden - uit de rijk gelaagde zeebodem te "komen" als gevolg van een botsing tussen de Afrikaanse en Europese continenten. De plooien en opheffing veroorzaakt door de convergente bewegingen tussen de twee platen creëerden de Alpen en de vorming van de Dolomieten. Deze opleving gaat nog steeds door.
Geologie van de Kaukasus
Het Kaukasusgebergte is een hooggebergte op de grens van Rusland, Georgië en Azerbeidzjan. Het strekt zich uit van Zuidoost-Europa tot Azië, en wordt gezien als de grens tussen deze twee continenten. De Kaukasus staat vooral bekend om de hoogste berg en vulkaan van Europa, de Elbrus, met een hoogte van 5642 meter. De tweede hoogste berg van Europa, de Dychtaoe van 5203 m ligt eveneens in de Kaukasus!
Elbrus
Dychtaoe
De Kaukasus is verdeeld in twee kleinere gebergtes:
- De Grote Kaukasus, ten noorden heeft een gevouwen sedimentaire structuur
- De Kleine Kaukasus, ten zuiden is voornamelijk vulkanisch. De regio kent sterke aardbevingen en vulkanische activiteiten, en de Elbrus en Kazbek zijn de hoogste toppen.
De Kaukasus is ontstaan door de botsing van de Arabische en Euraziatische platen, wat leidde tot vulkanische activiteit en sterke aardbevingen.
De vorming van de Kaukasus begon door de Kimmerische orogenese en de opheffing ervan door de Alpiene orogenese.
Kimmerische Orogenese
Oorsprong:
De Kimmerische orogenese was een geologisch proces dat resulteerde uit de botsing van verschillende continentale en oceanische platen, waaronder de Euraziatische plaat en de Kimmerische microcontinenten. Dit werd mogelijk gemaakt door de subductie van de Tethysoceaan.
Vorming van de Kaukasus is vrij complex.
De Kimmerische orogenese leidde tot de opheffing en vervorming van sedimentaire gesteenten, wat resulteerde in de vorming van de Kaukasus. De bergen begonnen zich te vormen door compressiekrachten die ontstonden als gevolg van de botsing van de platen. Deze druk leidde tot het ontstaan van complexe geologische structuren, zoals plooien en breuken, die kenmerkend zijn voor het Kaukasusgebied.
De Alpiene orogenese
Dit was een periode van gebergtevorming ongeveer 66 miljoen jaar geleden (aan het begin van het Cenozoïcum). De orogenese vond plaats doordat de continenten Afrika samen met een aantal platen en microcontinenten naar het noorden bewogen en daarbij in botsing kwamen met Eurazië, waardoor de Tethysoceaan sloot en de Middellandse Zee kon ontstaan.
Een hele serie gebergtes ontstond in Europa de Pyreneeën, de Alpen, de Karpaten en de Dinarische Alpen, in Anatolië de Taurus, Kaukasus en Pontus en in Zuid-Azië de Zagros, Hindoekoesj, Karakoram en Himalaya. Deze gebergten samen worden wel de Alpine gebergtegordel genoemd
In de fase van wat bekend staat als de Alpiene Orogenese, waarin o.a. de Alpen en de Pyreneeën hun vorm kregen, tilde de botsing tussen de Europese plaat en Afrika niet alleen de Alpen maar ook de Ardennen en de het Eifelgebergte tot zo'n 700m hoogte. de Ardennen zijn op dit moment glooiende landschappen als gevolg van de Alpiene orogenese.
De berg Weißer Stein in Noordrijn-Westfalen is een 690 meter hoog Belgisch/Duits middelgebergte in de Noord-Eifel. Het is een bekend skigebied.
De 'Hohe Acht' is een oude vulkaan uit het Tertiair, met 747 meter het hoogste punt van de Eifel.
De geologie van de Ardennen en de Eifel zoals die tegenwoordig te zien is, is het gevolg van tektonische, sedimentaire en vulkanische gebeurtenissen. Het zijn processen die over een tijdspanne van miljoenen jaren plaatsvonden. Het laaggebergte dat het huidige resultaat is van deze gebeurtenissen en processen wordt het Rijnlands leisteenplateau genoemd.
- Het Rijnlands Leisteenplateau (of het Rijnmassief, het Rhenish Massief) is een middelgebergte dat zich uitstrekt over Duitsland, België en Luxemburg. Meestal worden de aparte onderdelen van het leisteenplateau benoemd, zoals de Eifel (in Duitsland en België), de Ardennen (in België) en het Sauerland verder in het oosten.
De kalkstenen die in de Ardennen worden aangetroffen zijn in zee ontstaan. Ongeveer 400 miljoen jaar geleden botsten de continenten Laurentia en Baltica met elkaar, waarbij een gebergte ontstond en de kalksteen omhoog geduwd werd. Dit gebergte erodeerde langzamerhand totdat zo'n 250 miljoen jaar geleden bij de vorming van Pangea het huidige Afrika zich tegen het huidige Europa drukte en er een nieuw gebergte ontstond. In de fase van wat bekent staat als de Alpiene Orogenese, waarin o.a. de Alpen en de Pyreneeën hun vorm kregen, tilde de botsing tussen de Europese plaat en Afrika niet alleen de Alpen maar ook de Ardennen en de het Eifelgebergte tot zo'n 700m hoogte.
Toen Pangea geleidelijk uiteenviel en Noord-Amerika naar het westen afdreef, ontstond opnieuw een zee en kwamen de Ardennen gedeeltelijk weer onder water te liggen, waarna het gebergte snel erodeerde. Het gebied werd weer omhoog gedrukt doordat Afrika zich langzaam maar zeker tegen Europa aandrukte. Bij het versmelten van het Iberisch Schiereiland en de Adriatische plaat met Europa ontstonden de Pyreneeën en de Alpen. Behalve de vorming van deze gebergten werd het achterliggend land ook omhoog gedrukt, waardoor rivieren zich begonnen in te snijden. Hierdoor ontstond het huidig heuvellandschap van de Ardennen. Dankzij tektonische opheffing tijdens de Alpiene orogenese (30 Ma tot heden) is het huidige laaggebergte ontstaan. Daarbij houden tektonische opheffing en erosie elkaar ongeveer in evenwicht. Het gebied wordt gekenmerkt door diep ingesleten rivierdalen, terwijl het reliëf buiten deze dalen vrij vlak blijft. Ook tegenwoordig vindt tektonische opheffing nog steeds plaats: de Ardennen bewegen bijvoorbeeld ten opzichte van Antwerpen met een centimeter per jaar omhoog.
De vulkanen in de Eifel zijn gevormd boven een hotspot, die nog actief is: het oppervlak stijgt jaarlijks met 1 à 2 mm. Tussen de uitbarstingen zaten telkens 10.000 à 20.000 jaar relatieve rust. Dit laat ruimte voor de suggestie dat de 'vulkaan-eifel' in de toekomst weer actief kan worden.
De Aarde is heet van binnen. Als gevolg hiervan zijn er convectiestromen in de aardmantel. Het is vergelijkbaar met een zeer langzame versie van een pan kokend water. Op sommige plaatsen gaat 'afgekoeld' water naar beneden en op andere plaatsen stijgt warm water op. Een mantelpluim is een plek waar warmer materiaal opstijgt. Omdat het warmer is, is het minder dicht, waardoor het wil stijgen.
De oorsprong van de vulkanische activiteit onder het Eifel-gebergte is voornamelijk te wijten aan een mantelpluim, in plaats van gesuggereerde tektonische processen door een voortdurende subductie van de Euraziatische plaat als onderdeel van de alpiene orogenese.
Oorsprong van het Eifel-gebergte
Mantelpluim:
- De hypothese is dat er een opwaartse mantelpluim onder het Eifel-gebergte ligt. Dit is een gebied waar heet materiaal vanuit de diepere lagen van de mantel naar boven stijgt, wat leidt tot vulkanisme.
- Deze mantelpluim is verantwoordelijk voor de relatief jonge vulkanische activiteit in de regio, die begon ongeveer 450.000 jaar geleden.
Tektonische Activiteit:
- Hoewel de Eifel zich in een gebied bevindt dat beïnvloed wordt door de tektonische activiteit van de Euraziatische plaat (in het kader van de alpiene orogenese), is de vulkanische activiteit in de Eifel niet direct het gevolg van subductie.
- De bewegingen van de Euraziatische plaat en de daarbij horende spanningen kunnen wel bijdragen aan de structuren en breuken die de vulkanische activiteit mogelijk maken, maar de primaire oorzaak is de mantelpluim.
Geologische Kenmerken:
- De Eifel is rijk aan vulkanische meren die het resultaat zijn van de activiteit van mantelpluimen.
Dit meer ontstond ongeveer 13.000 jaar geleden toen magma uit de aardmantel in contact kwam met oppervlaktewater, dat zich explosief een weg naar boven baande.
